Copyright © 2017 H. Swart - http://www.koosswart.com

Pagina 27 van 37

Buitenverblijven in H-S

Foto's en verhalen uit "Het Nieuwsblad" van 1959 & 1960

[In de volksmond "Het Bokkeblad"]

„OVERWATER” TE HOOGEZAND (V)

Het verblijf van de familie Veldtman

Toen de weduwe van burge- meester Hindrik Veldtman was gestorven, vond enige tijd later tussen haar kinderen Assuerus Johan en Johanna Maria een boedelscheiding plaats. „Over- water” viel toe aan haar zoon. Deze was postmeester voor Groningen en Drente en enkele malen per week passeerde de postkoets van Groningen naar Oostfriesland zijn buiten „Post- rust” te Hoogezand. Het huis stond aan de hoofdstraat, de Heerenweg, juist op de schei- ding met Sappemeer bij de Winkelhoek. Vroeger heette het „Zandhoven”. Assuerus Johan had het kostbaar vertimmerd en voorzien van fraaie haardsteden en witmarmeren vloeren. Het bezit van „Overwater” opende nieuwe perspektieven. Doch zo hij al plannen mocht hebben gekoesterd, dan kwam hiervan weinig terecht. Amper vier maanden later stierf hij. Ander- maal verwisselde „Overwater” van eigenaar. Het buiten ging toen over op zijn zoon Hendrik de Sandra Veldtman. Deze kleinzoon van burgemeester Hindrik Veldtman geleek wei- nig op zijn grootvader. Gespro- ten uit een aanzienlijk regen- tengeslacht scheen niets hem te beletten een eervolle loopbaan te volgen. Doch Hendrik de Sandra Veldtman gevoelde er niets voor in de voetstappen van zijn voorgeslacht te treden.

Hendrik de Sandra Veldtman. (1756—1815)

Hij ontpopte zich als een vurig patriot. Voortaan was de weg voor hoge regerings- funkties voor hem gesloten. Liet het vurige bloed van zijn Italiaanse voorouders zich mis- schien te heftig gelden ? Wel was het ruim honderd jaar geleden, dat zijn verre voorvader Giovanni Francesco Tortarolis was gestorven. Maar het enorme vermogen van deze schat- rijke „tafelhouder” was nog altijd intakt. Eer- tijds was hij uit Italië naar Leiden getrokken om er een bank van lening te vestigen. In die tijd een winstgevend bedrijf ! Zijn dochter Margareta Tortarolis huwde met een vermo- gend Amsterdams koopman Hendrik de San- dra. Deze had toen zijn koopmansboeken in- geruild voor het zwaard en zich als krijgsman grote roem verworven. Door de Franse koning benoemd tot ridder in de Orde van St.Michel, daarna verheven in de Poolse adelstand, was hij tenslotte als commandeur van Deventer op zijn lauweren gaan rusten. Hij bezat tevens een groot buiten te Maarssen aan de Utrecht- se Vecht, vol schitterende juwelen en kostbare

meubels. Al deze pracht vererfde op zijn dochter Barbara de Sandra, gehuwd met Eilco Clant, de commandeur van de vesting Bour- tange. Hun dochter Margaretha Clant nu was de overgrootmoeder van Hendrik de Sandra Veldtman. Deze erfde tenslotte de rijkdommen van zijn verre voorvader Hendrik de Sandra, wiens naam hij aan de zijne had toegevoegd. Veel geluk was hem overigens aanvankelijk

niet beschoren. Zijn jonge vrouw, Johanna baronesse von Rheden, was de dochter van een oostfriese edelman. Na de geboorte van hun zoon bleef de moeder zwak van gestel. Daarom verhuisde het gezin vroeg in het voorjaar van 1777 naar Hoogezand. Het mocht niet baten. De 14e november stierf deze oostfriese barones op „Overwater”, dat in diepe rouw werd gedompeld. Gebonden aan deze smartelijke herinnering, droeg Hendrik de Sandra Veldtman in 1781 het buiten over aan zijn tante Johanna Maria Veldtman. De liefde voor deze buitenplaats was haar blijkbaar bijgebleven. Als kind immers had zij hier „’s somertijdts” in „bosch en lindelaan” ge- speeld, wanneer vader Hindrik Veldtman er „den taxijen boog van stadt en staatszorge” kwam ontspannen. Ook anderszins kwam de buitenplaats wel gelegen. Want haar man Scato Gockinga was ambtman van Selwerd en richter van Sappemeer. Geregeld richtte hij zijn schreden naar het aloude Rechthuis, dat slechts enkele passen over water hiervan was verwijderd. (Nu hotel Faber). Toch vond hij het blijkbaar nodig zijn aanzien nog te ver- groten. Hij bouwde daartoe een statig huis te Martenshoek, het huidige belastingkantoor. Vol weemoed nam Johanna Maria Veldtman afscheid van „Overwater”, zo rijk aan dier- bare herinneringen.

Mr. G. N. Schutter.